Kan een onderneming strafrechtelijk worden vervolgd? Jazeker. Rechtspersonen hebben nu eenmaal een eigen strafrechtelijke verantwoordelijkheid. Deze verantwoordelijkheid dient steeds te worden onderscheiden van deze van de natuurlijke personen (denk aan bedrijfsleiders) die voor de onderneming hebben gehandeld of dit hebben nagelaten.
Welke ondernemingen zijn vatbaar voor vervolging?
In principe kan elke rechtspersoon door een strafrechtbank aansprakelijk worden geacht. Dit is nog niet lang het geval. Tot voor de wetswijziging van 2018, werden publiekrechtelijke entiteiten zoals de Belgische Staat, de gewesten, de steden,… niet beschouwd als rechtspersonen (net als feitelijke verenigingen zoals vakbonden en politieke partijen). Nu behoren deze publiekrechtelijke entiteiten wél tot de club van de rechtspersonen met strafrechtelijke verantwoordelijkheid.
De uitbreiding van de wetgever vereist weliswaar enige nuancering, aangezien de tussenkomst van de strafrechter ten aanzien van deze publiekrechtelijke instanties beperkt blijft. Enkel het uitspreken van een “eenvoudige schuldigverklaring” is mogelijk. Geen zware sancties dus voor de stad of de gemeente.
Voor welke misdrijven kan een onderneming worden gestraft?
Een rechtspersoon is enkel strafrechtelijk aansprakelijk voor het plegen van twee “soorten” misdrijven. De eerste categorie betreft de misdrijven die een intrinsiek verband hebben met de verwezenlijking van zijn doel of de waarneming van zijn belangen. Denk hierbij aan een onderneming die haar cliënteel advies geeft over interessante beleggingen, en vervolgens aandelen verkoopt op basis van een valse overeenkomst. De tweede categorie van misdrijven betreft degene die, zoals zal blijken uit de concrete omstandigheden, voor zijn rekening zijn gepleegd. Hierbij kan worden gedacht aan vervalsing van de jaarrekening.
De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van een rechtspersoon zal vaststaan van zodra de verwezenlijking van het misdrijf hetzij volgt uit een wetens en willens genomen beslissing binnen de rechtspersoon, hetzij het gevolg is van een binnen deze rechtspersoon gepleegde nalatigheid.
Kan naast de onderneming ook de bedrijfsleider worden gestraft?
Het is niet ondenkbaar dat zowel de onderneming als de bedrijfsleiders op de beklaagdenbank terecht komen.
Tot voor 2018 was het zo dat een onderneming en de natuurlijke persoon enkel samen veroordeeld konden worden, wanneer het misdrijf opzettelijk werd gepleegd. Anders was dat voor niet opzettelijke misdrijven. In dat geval kon enkel de onderneming dan wel de natuurlijke persoon worden veroordeeld, afhankelijk van wie de zwaarste fout pleegde (decumulregeling).
Sinds 2018 is de decumulregeling afgeschaft. Sedertdien kunnen rechtspersonen en natuurlijke personen samen worden veroordeeld voor zowel opzettelijke als onopzettelijke misdrijven.
Besluit
De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen valt niet meer weg te denken uit ons rechtssysteem. Ondernemers en ondernemingen worden dan ook meer en meer geconfronteerd met hun strafrechtelijke aansprakelijkheid. Ook in de wetgeving stellen we dit vast: er zijn amper nog economische, sociale, fiscale en milieuwetten die niet meer voorzien in strafbepalingen.
Ondernemingen moeten zich bewust zijn van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid die rust op zowel de onderneming als op de bedrijfsleiding.
Komt deze bewustwording te laat, dan loert een strafrechtelijke veroordeling om de hoek.
Zowel bij het voorkomen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid als bij de strafrechtelijke procedures en alle stappen tussenin, kunnen wij u en uw onderneming bijstaan.
Contacteer ons gerust met uw bijkomende vragen.